https://doi.org/10.36719/2663-4619/112/16-20
Şəmil Mahmudov
Naxçıvan Dövlət Universiteti
kimya üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0009-0000-8063-6807
shemilmahmudov@ndu.edu.az
Sevinc Kərimova
Naxçıvan Dövlət Universiteti
https://orcid.org/0009-0002-6085-2523
sevinckerimova@ndu.edu.az
D.İ.Mendeleyevin pedaqoji irsi və onun ali təhsilin inkişafında rolu
Xülasə
Məqalədə dövrünün böyük kimyaçı alimi D.İ.Mendeleyevin pedaqoji fikirlərinə geniş yer ayrılmışdır. D.İ.Mendeleyev kimyaçı alim olmaqla həm də pedaqoji fəaliyyət göstərmiş, onun bu sahədə xüsusi xidmətləri olmuşdur. Dövrü mətbuatda dəfələrlə çıxış etmiş və məqalələrlə öz fikirlərini ictimaiyyətə çatdırmışdır. Xüsusən dərslərin keçirilməsində eləcə də laboratoriya işlərinin yerinə yetirilməsində bir çox innovasiyalar həyata keçirmişdir. D.İ.Mendeleyev pedaqoji fəaliyyətində əsasən üç prinsipə əsaslanmışdır: elmilik prinsipi, əlçatanlıq prinsipi və aydınlıq prinsipi.
D.İ.Mendeleyev mühazirələrini yazarkən elmi tədris prinsipindən istifadə edirdi ki, bu da təqdim olunan materialda yeni elmi nailiyyətlər, mütərəqqi elmi ideyalar və xüsusilə təlimlər arasında sıx əlaqədə ifadə olunurdu.
Dmitri İvanoviçin istifadə etdiyi növbəti prinsip vizual tədris prinsipi idi. Tədqiqat işlərində mühazirə və praktiki məşğələrdə eksperimentlərin nümayiş etdirilməsi üçün vizual tədris prinsipindən istifadə edirdi. Baxmayaraq ki, təhsil müəssisələrində müvafiq şərait yox idi. Dmitri İvanoviç müəllim fəaliyyətində yuxarıda qeyd olunan didaktik prinsiplərlə yanaşı, tədrisin sistemliliyi və ardıcıllığı prinsipinə də əməl edirdi.
Açar sözlər: D.İ.Mendeleyev, pedaqoji, kimyaçı, prinsip, mühazirə, laboratoriya