DOI: https://doi.org/10.36719/2789-6919/44/161-167
Əli Zalov
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
kimya üzrə elmlər doktoru
https://orcid.org/0000-0002-2171-8906
zalov1966@mail.ru
Sürayyə İsayeva
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
riyaziyyat üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0009-0000-9488-1811
surayye.necefova@gmail.com
Üzvi birləşmələrin xlorlanması, mayedə hissəciklərin
çökməsi və xətti osillyator
Xülasə
Suspenziyaların çökməsi hissəciklərin mərhələli çökməsi (sedimentasiyası) şəklində baş verir. Osillyator rəqsi hərəkət edən fiziki sistemdir. Onu xarakterizə edən kəmiyyətlər zamanla vaxtaşırı dəyişirsə bu termin maddi sistem üçün istifadə olunur. Klassik osillyator, tarazlıq vəziyyəti ətrafında rəqsi hərəkət edən mexaniki sistemdir. Osillyator anlayışı elektomaqnit şüalanma nəzəriyyəsində, bərk cisimlərin nəzəriyyəsində, çoxatomlu molekulların rəqslərinin təsvirində və s. mühüm rol oynayır. Sənaye, həm də laboratoriya şəraitində geniş tətbiq edilən üzvi birləşmələrin xlorlanması prosesi üzvi kimyanın vacib reaksiyalarından biridir. Xlorlaşma reaksiyası üzvi molekulların tərkibinə xlor atomlarının daxil edilməs və ya mövcud atomların xlor ilə əvəzlənməsi ilə həyata keçirilir. Xlorlu törəmələr üzvi birləşmələrin fiziki və kimyəvi xassələrini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Xlorlanma prosesi dərman preparatlarının, polimerlərin, pestisidlərin və həlledicilərin sintezində geniş istifadə olunur. Reaksiya şəraitindən asılı olaraq, xlorlanma sərbəst radikal, elelktrofil və ya nukleofil əvəzlənmə mexanizmləri ilə baş verə bilər. Bu reaksiyanın kinetikasını, mexanizmini və təsir edən amilləri öyrənmək, prosesin optimal şəkildə aparılması və istənilən məhsulun alınması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Açar sözlər: qatılıq, xlor, reaksiya sürəti, diferensial tənlik, başlanğıc şərt, funksional asılılıq, bircins diferensial tənlik, ekstremum, suspenziya, çökmə,hissəcik, sıxlıq, cazibə qüvvəsi, Arximed qanunu, çökmə sürəti, eynicinsli, sürtünmə qüvvəsi, ossilyator, kinetik enerji, potensial enerji, periodik funksiya, ikinci tərtib diferensial tənlik