DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/115/9-13
Firadun İbrahimov
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şəki filialı
pedaqoji elmlər doktoru
https://orcid.org/0000-0002-0775-1048
firedun.ibrahimov55@gmail.com
Günel Əliyeva
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Şəki filialı
https://orcid.org/0000-0002-6613-8227
gunelaliyeva0492@gmail.com
Təhsilə səriştə əsaslı yanaşma və onun keyfiyyətə təsiri
Xülasə
Məqalədə kompetensiyalar sırasından təhsil kompetensiyaları fərqləndirilir, bunların təhsilalma dövründə sonrakı zaman kəsikləri üçün gərək olacaq kompetensiyaların formalaşdırılmasının vacibliyi vurğulanır. Təhsildə səriştəli yanaşma, təlim-tərbiyə prosesinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi vasitəsi və dünya təhsil sferasında təhsil sisteminin modernləşdirilməsinin əsas strateji istiqamətlərindən biri kimi qiymətləndirilir. Bildirilir ki, səriştəli yanaşma modelinin müxtəlif komponentləri (məntiqi, funksional, semantik (məna), texnoloji) arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin xarakterik xüsusiyyətlərinin nəzərə alınması onun səmərəliliyini müəyyən edir. Mürəkkəb yazılı mətnləri başa düşmək üçün savadlılıq, ədədlər və ölçülən kəmiyyətlərlə işləmək, onları saymaq və onlar üzərində müxtəlif əməliyyatları yerinə yetirmək üçün ədədi savadlılıq, müxtəlif şəraitdə düzgün həyat mövqeyinin seçilməsi və yaşayış tərzinin formalaşdırılması üçün müvafiq bilik, bacarıq və vərdişlərin qazanılması, akademik biliklər sisteminə yiyələnmək insanın fəaliyyətində xüsusi rol oynayan kompetensiyalar sayılır. Mürəkkəbliyin reproduksiyalılığı (yenidən hasil edilməsi), fərasətlilik, ağıllılıq, gözüaçıqlıq, normallıq, dürüstlük, kooperasiyalılıq (bir çox insanın əməkdaşlığı, birgə işləməsi əsasında qurulmuş əmək fəaliyyəti forması), tarixlilik fəaliyyət sahəsində əsas açar rolunu oynayan kompetensiyalar qrupu kimi fərqləndirilir. Əsas kompetensiyalar öyrənənlərin yaş və fənninin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla konkretləşdirilməli, təhsil proqramları, dərsliklər, dərs vəsaitləri hazırlanarkən bunlar nəzərə alınmalıdır.
Açar sözlər: antropotexnologiya, səriştəlilik, səriştəli yanaşma modeli, səriştəliliyin komponenti, şəxsiyyətin özünüreallaşdırma bacarıqları