DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/114/229-233
Elnarə Nəzərəliyeva
Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti
https://orcid.org/0000-0001-7484-1791
elnarenazereliyeva@gmail.com
Günel Ramazanova
Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti
https://orcid.org/0000-0002-8155-9046
gunel.ramazanova@adau.edu.az
Gülnarə Abbasova
Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti
https://orcid.org/0009-0005-8110-7276
UOT:633.854.78:631.52
gulnara.abbasova@adau.edu.az
Səpin üsulu, səpin müddəti və toxumun basdırılma dərinliyinin günəbaxan
bitkisinin inkişaf fazalarının keçməsinə təsiri
Xülasə
Tədqiqatın məqsədi səpin üsulu, səpin müddəti və toxumun basdırılma dərinliyinin günəbaxan bitkisinin inkişaf fazalarının keçməsinə təsirinin öyrənilməsidir. Müxtəlif səpin müddəti, üsulları və toxumun basdırılma dərinliyinin günəbaxanın məhsuldarlığına təsiri mövzusunda elmi tədqiqat işinə dair aparılan təcrübələr laboratoriya və tarla təcrübələrindən ibarət olub, 2020–2022-ci illərdə ADAU-nun tədris-təcrübə təsərrüfatının tarlasında aparılır. Günəbaxan əkməyə başlamazdan əvvəl toxumun əkilməsi və bitkilərə qulluq ilə bağlı əsas kənd təsərrüfatı təcrübələri öyrənilməlidir. Günəbaxan bitkisinin açıq havada yetişdirilməsi kifayət qədər asandır, lakin yaxşı məhsul əldə etmək üçün bitkiyə əlverişli şərait yaratmaq və qulluq işləri ilə bağlı tövsiyələrə əməl etmək vacibdir. Tədqiqatdan bir daha aydın olur ki, tirəyə səpin aparılması günəbaxan bitkisinin inkişafını tezləşdirir. Hər bir səpin müddətinin düz səthə səpin variantı ilə tirəyə səpin variantlarını bir-biri ilə müqayisə etdikdə görünür ki, tirəyə səpin aparılan variantlarda çiçəkləmə fazası 3–9 gün tez tamamlanmışdır. Apardığımız tədqiqatdan aydın oldu ki, günəbaxan bitkisinin inkişafına ən yaxşı təsir edən səpin müddəti 15. IV ay, ən yaxşı səpin üsulu tirəyə səpin üsulu, ən yaxşı basdırılma dərinliyi isə 6–8 sm hesab edilir. Çünki bu variantda günəbaxan bitkisinin inkişaf fazalarının keçməsi digər variantlara nisbətən 2–3 gün tez baş vermişdir. Səpinin tez və ya gec aparılması günəbaxanın inkişaf fazalarının başlanmasına və keçmə müddətinə heç bir əlverişli təsir göstərməmişdir. Səpin optimal müddətdə aparılmadıqda əkinlərdə günəbaxanın inkişafı ləng gedir. Bu onunla əlaqədardır ki, gec əkinlərdə bitkilərin inkişafının isti vaxta düşdüyü, tez əkinlərdə isə əkin qatında soyuq olduğu üçün onlar qida maddələri, rütubət, günəş işığı və s.-dən yaxşı istifadə edə bilmirlər, nəticədə onların inkişafı zəifləyir, vegetasiya müddəti uzanır.
Açar sözlər: günəbaxan, səpin, üsul, toxum, dərinlik, inkişaf, faza