DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/119/89-95
Cavad Əliyev
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
doktorant
https://orcid.org/0009-0006-8505-9256
aliyev.javad@outlook.com
Neft mədən avadanlıqlarında asfalten, qatran və parafin çöküntüsünün mexanizmi və zərərini azaltma strategiyaları
Xülasə
Məqalədə neft-mədən avadanlıqlarında yaranan asfalten-qatran-parafin çöküntülərinə (AQPÇ) qarşı tətbiq edilən mövcud texnologiyalar təhlil olunur və bu çöküntülərin qarşısını almaq üçün daha səmərəli üsulların işlənməsi istiqamətində aparılan elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri təqdim edilir. AQPÇ-lərin formalaşması lay təzyiqi və temperaturun dəyişməsi nəticəsində neftin tərkibindəki parafin, qatran, asfalten və mexaniki qarışıqların avadanlıq və boruların səthinə çökməsi ilə baş verir. Bu çöküntülər hasilatın azalmasına, texnoloji avadanlıqların sıradan çıxmasına, təmir müddətlərinin qısalmasına və əlavə enerji-maya sərfinə səbəb olur. Ənənəvi üsullar kimi isti neft və buxarla təmizləmə dərin quyularda effektli olmadığından, kimyəvi reagentlərə, xüsusilə parafinçökmə inhibitorları və depressor tərkibli kompleks maddələrə üstünlük verilir. Məqalədə AQPÇ-nin tərkibi, yaranma mexanizmi və səthi fəal komponentlərin rolu izah olunur, kimyəvi üsulların təsir mexanizmi və üstünlükləri analiz edilir. Nəticədə, sinergetik prinsiplərə əsaslanan yeni reagentlərin hazırlanmasının AQPÇ-yə qarşı mübarizədə effektiv və perspektivli yanaşma olduğu göstərilir.
Açar sözlər: asfalten, qatran, parafin çöküntüləri, parafinçökmə inhibitorları, depressor, quyudibi zona, həlqəvi fəza