DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/123/69-75
Rəfail Bayramlı
Akdeniz Universiteti
doktorant
https://orcid.org/0000-0002-6186-8714
rafael.bayramli.98@gmail.com
Maliyyə uğursuzluğunu proqnozlaşdırma modelləri
Xülasə
Müasir dövlətlərin sabit iqtisadi və sosial inkişafı fasiləsiz maliyyə axınları, əməliyyat mənfəətliliyi və davamlı investisiya qoyuluşları üzərində qurulur. Bu çərçivədə korporativ iflasın vaxtında təhlili və proqnozlaşdırılması daxili zəifliklərin müəyyənləşdirilməsi və qabaqlayıcı müdaxilə tədbirlərinin həyata keçirilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Tədqiqatda klassik iflas proqnozlaşdırma modelləri – Biverin tək göstəricilər sistemindən, Altmanın Z-skoruna əsaslanan diskriminant analizindən, Ohlsonun logistik reqressiya modelindən, Sprinqeytin sadələşdirilmiş MDA yanaşmasından, Zmijevskinin probit əsaslı ehtimal qiymətləndirməsindən və bazar göstəriciləri ilə inteqrasiya olunmuş CHS modelindən istifadə təhlil edilir. Bu modellərin metodoloji əsasları, üstünlükləri və məhdudiyyətlərinin müqayisəli şəkildə öyrənilməsi onların maliyyə diaqnostikasını proaktiv iqtisadi təhlükəsizlik vasitəsinə çevirdiyini göstərir. İflasın qəfil deyil, mərhələli şəkildə inkişaf edən proses olduğu və erkən siqnallar vaxtında aşkarlandığı halda bərpa imkanlarının mövcud olduğu vurğulanır. Mühasibat uçotu göstəriciləri ilə bazar yönümlü göstəricilərin birgə tətbiqi və yerli iqtisadi şəraitə uyğunlaşdırılması proqnoz dəqiqliyinin artırılması və makroiqtisadi dayanıqlığın gücləndirilməsi üçün vacib hesab edilir.
Açar sözlər: iflasın proqnozlaşdırılması, maliyyə çətinliyi, Altman Z-skoru, Biver modeli, Ohlson O-skoru, Sprinqeyt modeli, Zmijevski modeli, CHS modeli, maliyyə əmsalları, erkən xəbərdarlıq sistemləri, iqtisadi sabitlik, korporativ uğursuzluq, diskriminant analiz, probit reqressiyası, bazar yönümlü göstəricilər