DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/113/212-217
Cavanşir Hüseynzadə
Xəzər Universiteti
https://orcid.org/0009-0003-9988-4837
jaoneshir@gmail.com
Hərəkət edin, sağlam yaşayın: fiziki aktivliyin depressiya və
təşviş üzərindəki müalicəvi təsiri
Xülasə
Fiziki aktivlik, depressiya və təşviş üzərindəki müalicəvi təsiri çoxsaylı araşdırmalar tərəfindən təsdiq edilmişdir. Fiziki məşqlər, beyindəki kimyəvi maddələrin (məsələn, endorfinlər və serotonin) balansını tənzimləyərək, insanın psixoloji vəziyyətinə müsbət təsir göstərir. Hərəkət edən insanlar, fiziki aktivlik nəticəsində daha yaxşı ruh halına sahib olurlar və depressiya ilə mübarizə aparmaqda daha təsirli olurlar. Fiziki fəaliyyətin depressiya və təşviş üzərindəki müalicəvi təsiri əsasən üç əsas mexanizm ilə izah olunur: endorfinlərin və serotonin səviyyələrinin artırılması, stress hormonu olan kortizolun azalması və beynin qavrayış proseslərinin yaxşılaşması. Məşq, bədənə və beyinə daha çox oksigen çatdırılmasına kömək edir, bu da ümumi sağlamlığı yaxşılaşdırır. Bundan əlavə, fiziki aktivlik insanların özünə inamını artırır, özlərini daha güclü hiss etmələrini təmin edir və sosial əlaqələri inkişaf etdirir. Məşq zamanı bədənə fokuslanmaq, insanlar üçün zehni yükü azaltmağa və diqqəti mövcud an üzərində cəmləməyə kömək edir, bu da təşviş və narahatlıq hisslərini azaldır. Fiziki aktivlik depressiya və təşviş üzərində müalicəvi təsir göstərən əhəmiyyətli bir amildir. Araşdırmalar göstərir ki, fiziki məşqlər beyindəki kimyəvi maddələrin, xüsusən də endorfinlərin və serotoninlərin səviyyəsini artırır, bu da ruh halını yaxşılaşdırır və depressiyanın simptomlarını yüngülləşdirir. Fiziki fəaliyyət həmçinin bədənin təbii stress cavabını azaldır, kortizolun səviyyəsini aşağı salır və ümumi narahatlıq hissini azaldır. Fiziki məşqlər beyin funksiyalarını da yaxşılaşdırır. Onlar həmçinin yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdırır, əhval-ruhiyyəni yüksəldir və enerjini artırır. Bu təsirlər, depressiv vəziyyətdə olan insanların daha yaxşı vəziyyətə gəlməsinə kömək edə bilər. Bədənin aktiv olması insanın özünü daha güclü hiss etməsini təmin edir, özünə inamını artırır və sosial əlaqələrini gücləndirir.
Açar sözlər: depressiya, fiziki aktivlik, endorfinlər, zehni sağlamlıq, yoga və meditasiya, narahatlıq