https://doi.org/10.36719/2663-4619/111/169-173
Qumru Balaxanova
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
biologiya üzrə fəlsəfə doktoru
https://orcid.org/0000-0002-1709-1442
Gültəkin Ərəbova
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
https://orcid.org/0000-0002-2019-3298
arabovagula@gmail.com
Göbələk növlərinin annotasiya edilməsi və ekosistemlərdəki
ekoloji təsirlərinin təhlili
Xülasə
Bu məqalə Bakı şəhəri torpaqlarında qeydə alınan göbələk növlərinin ekologiyası və onların trofik ixtisaslaşmasını araşdırır. Tədqiqatın məqsədi, müxtəlif torpaq növlərində yaşayan göbələk populyasiyalarının müxtəlifliyi, ekologiyası və bu orqanizmlərin ekosistemlərdəki funksiyalarını müəyyən etməkdir. Araşdırmada, göbələk növlərinin yaşayış mühiti ilə əlaqələri və onların trofik (qida) ixtisaslaşmalarının necə formalaşdığı dərinləşdirilərək öyrənilib.
Tədqiqat nəticələrinə əsasən, göbələk növlərinin yayılma sahələri və onların ekosistemlərdəki rolu əsasən torpaq pH-ı, rütubət səviyyəsi, temperatur və digər abiotik amillərdən asılıdır. Həmçinin, göbələk növləri, müxtəlif ekosistemlərdə qarşılıqlı əlaqələr quraraq müxtəlif trofik qruplara daxil olur: saprofitlər, mikorizalar və digər qida zəncirlərində iştirak edən növlər. Bu növlərin ekosistemlərdə bitkilər, heyvanlar və digər mikroorqanizmlərlə olan qarşılıqlı əlaqələri torpaq sağlamlığının qorunmasında və bioloji müxtəlifliyin təmin olunmasında mühüm rol oynayır.
Məqalədə qeyd olunan ən önəmli tapıntılardan biri, göbələk növlərinin trofik ixtisaslaşmalarının torpaq şərtlərinə uyğunlaşmasının və ekosistemlərdəki müxtəlif mühitlərdə fərqli funksiyalar yerinə yetirməsinin, torpaq və bioloji müxtəlifliyin qorunmasına necə təsir etməsidir. Bu tədqiqat, göbələk ekologiyasına dair yeni məlumatlar təqdim etməklə yanaşı, ekosistemlərin davamlılığının təmin olunmasında və ətraf mühitin qorunmasında yeni yanaşmaların inkişafına yönəlmiş töhfələr verir.
Açar sözlər: göbələklər, trofik ixtisaslaşma, torpaq növləri, bioloji müxtəliflik, mikorizalar, saprofitlər, ekosistem, torpaq şərtləri, abiotik amillər, ekoloji funksiyalar