DOI: https://doi.org/10.36719/2663-4619/115/186-190
Rəhimə Sadiqova
Naxçıvan Dövlət Universiteti
https://orcid.org/0009-0008-8764-0276
rehimesadiqova41@gmail.com
Empirik paylanma və iqtisadiyyat: verilənlərin təhlili və tətbiqi
Xülasə
Empirik paylanmalar iqtisadi proseslərin, risklərin və iqtisadi modellərin təhlilində mühüm rol oynayır. Gəlir bölgüsü, maliyyə bazarları və inflyasiya kimi sahələrdə bu metod real iqtisadi hadisələrin daha dəqiq qiymətləndirilməsinə imkan yaradır. Klassik iqtisadi nəzəriyyələr normal paylanmaya əsaslansa da, qeyri-normal paylanmaların da iqtisadi qərarvermədə əhəmiyyətli olduğu sübut edilmişdir.
Gəlir bərabərsizliyinin ölçülməsi üçün Lorenz əyrisi və Pareto qanunu kimi metodlardan istifadə olunur. Maliyyə bazarlarında aktiv qiymətlərinin dəyişkənliyinin izahı və risk idarəetməsi üçün empirik paylanmalar tətbiq edilir. İnflyasiya və makroiqtisadi sabitlik üzrə aparılan tədqiqatlar dəyişkənlik modellərindən istifadə edərək iqtisadi proseslərin proqnozlaşdırılmasını asanlaşdırır.
Gözlənilən fayda nəzəriyyəsi və oyun nəzəriyyəsi göstərir ki, iqtisadi agentlər sadəcə mənfəəti deyil, eyni zamanda risk və qeyri-müəyyənliyi nəzərə alaraq qərarlar qəbul edirlər. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə iqtisadi siyasətin formalaşdırılmasında və institusional dəyişikliklərin qiymətləndirilməsində empirik paylanmalar mühüm rol oynayır.
Açar sözlər: Empirik paylanmalar, İqtisadi proseslər, Risk analizi, Gəlir bölgüsü, Lorenz əyrisi, Pareto qanunu, Maliyyə bazarları, İnflyasiya modelləri, Gözlənilən fayda nəzəriyyəsi, Oyun nəzəriyyəsi, Strateji qərar qəbul etmə, İnkişaf iqtisadiyyatı, İqtisadi sabitlik, Makroiqtisadi göstəricilər, Dəyişkənlik modelləri